Yanomami mieszkają w dużych, okrągłych domach komunalnych zwanych shabono

Yanomami to rdzenne plemię (nazywane również Yanamamo, Yanomam i Sanuma), składające się z czterech grup zamieszkujących tropikalne lasy deszczowe południowej Wenezueli i północnej Brazylii. Każda z tych grup posługuje się odrębnym językiem. Obecnie plemię Yanomami liczy od 32 000 do 38 000 osób. Pierwsza wzmianka o Yanomami pochodzi z 1654 roku, kiedy to hiszpańska ekspedycja pod przewodnictwem Apolinara Diaza de la Fuente odwiedziła część ludu Ye’kuana mieszkającego nad rzeką Padamo.

Yanomami żyją w dużych, okrągłych domach wspólnotowych nazywanych „yano” lub „shabono”, które mogą pomieścić nawet do 400 osób.

Zdjęcie: Guilherme Gnipper Trevisan/FUNAI/Hutukara

Shabono to tymczasowe schronienia dostosowane do warunków środowiska, w którym żyją Yanomami. Na obszarze około 10 kilometrów wokół wioski Yanomami zdobywają pożywienie poprzez polowanie, rybołówstwo lub zbieractwo. Gdy zwierzyna w danym terytorium zaczyna się kończyć, ogrody przestają być żyzne lub konstrukcja shabono zaczyna gnić (zazwyczaj co około 5 lat), Yanomami przenoszą się w nowe miejsce. W innym przypadku shabono jest odbudowywane, a jego średnica dostosowywana do potrzeb wspólnoty.

Yanomami silnie wierzą w równość między ludźmi. Każda społeczność działa niezależnie i nie uznaje „wodzów”. Decyzje podejmowane są na drodze konsensusu, często po długich debatach, w których każdy może się wypowiedzieć. Jak w większości plemion amazońskich, zadania są podzielone według płci. Mężczyźni polują na zwierzęta, takie jak pekari, tapiry, jelenie i małpy, często używając kurary (wyciągu roślinnego) do zatruwania ofiary. Kobiety zajmują się ogrodami, gdzie uprawiają około 60 roślin stanowiących około 80% ich pożywienia. Zbierają także orzechy, skorupiaki i larwy owadów.

Tradycyjne shabono mają centralną przestrzeń o średnicy około 80-90 metrów, a zadaszona część na obwodzie zajmuje około 10 metrów.

Okrągły (lub czasami prostokątny) kształt shabono tworzy otwartą, wspólną przestrzeń w centrum, widoczną dla wszystkich mieszkańców i chronioną od zewnątrz dzięki konstrukcji przypominającej palisadę.

W centralnej części shabono odbywają się najważniejsze rytuały i spotkania wspólnotowe, takie jak ceremonie, dyskusje czy wspólne posiłki, co wzmacnia poczucie wspólnoty wśród Yanomami. Dzięki otwartej przestrzeni w środku mieszkańcy mogą czuć się bezpieczniej, obserwując, co dzieje się wokół, jednocześnie pozostając w bliskim kontakcie ze sobą na co dzień. Przeczytaj również: Machu Picchu, czyli najważniejsza atrakcja Peru